Carnaval in Oeteldonk

Al in de Middeleeuwen werden de vastelavonden in 's-Hertogenbosch gevierd. In het Mirakelboek dat nu nog in de Sint-Jan terug te vinden is wordt in 1444 al gesproken over vastelavondvieringen.

In de jaren voor 1881 wordt de viering van vastelavond steeds algemener en massaler. Daarbij loopt het soms uit de hand. De gegoede burgerij heeft zich al jaren verzet tegen deze ‘slemperijen’ (braspartijen). Ook de ‘vastelavondkrantjes’, waarin met scherts en parodie de draak wordt gestoken met vooraanstaande Bossche burgers, worden bekritiseerd. Maar de gemeente geeft herhaaldelijk geen gehoor aan een verzoek om de vastelavondvieringen te verbieden.

In 1881 mengt Mgr. Adrianus Godschalk, de Bisschop van ’s-Hertogenbosch, zich in de discussie en komen de feesten in gevaar …

Op 1 oktober 1882 wordt in Café Place Royale (toen gevestigd in de straat 'Achter het Stadhuis') de ‘Oeteldonksche Club van 1882’ opgericht. Hier ligt de geboortegrond van het spel zoals we dat nog altijd spelen. De bemoeienis van de geestelijkheid in de discussies rondom de vastenavondviering vormt de aanleiding voor enkele Bosschenaren om de vieringen te veredelen. Zo wordt het volksfeest behouden.

Drie dagen per jaar, tijdens het feest van de omgekeerde wereld, verandert de stad ’s-Hertogenbosch in het durp Oeteldonk. De Bossche mannen worden boeren en Bossche vrouwen worden durskes.

In 1882 treedt Peer vaan den Mugheuvel tot den Bobberd aan als Burgervaojer van Oeteldonk. In 1883 kondigt hij het bezoek van een 'Hoogen Kell' (hooggeplaatste heer) aan. Het dorp Oeteldonk verwelkomt voor het allereerst Z.K.H. Prins Amadeiro I. Het begin van een lange traditie en een prachtige dynastie.

Na hem zullen de telgen uit de Dynastie der Amadeiro’s vrijwel ieder jaar een bezoek brengen aan hun 'Pronkjuweel'. Dit is voor de Oeteldonkers dé reden voor het feest der feesten.

Knillis staat op de Bossche Markt en wordt door de Prins onthuld op Carnavalszondag. Knillis wordt gelauwerd met een boerenkoolkrans, een eerbetoon aan de vermeend stichter van het durp Oeteldonk. Voor vele Boeren en Durskes is deze plek nog altijd een bedevaartsoord.

In 1962 wordt het eerste officiële Oeteldonkse ‘mouwembleem’ gepresenteerd. In eerste instantie om fondsen te werven voor de organisatie van de carnavalsviering. Het nieuwe embleem met het wapen van Oeteldonk en de tekst 'Rijk der Amadeiro's' is een groot succes.

Inmiddels zijn de vele emblemen niet meer weg te denken van de Oeteldonkse boerenkiel. Na een vernieuwde uitgave in 1963, komt er vanaf 1964 jaarlijks een nieuw embleem (jaarschild) uit.

Vanwege geldgebrek wordt er in 1970 geen Kwèkfestijn georganiseerd. Op verzoek schrijft Wim Kersten dat jaar een uniek carnavalsnummer: ‘Gij bent m’n botterbloem’. Deze evergeen is nog altijd veel in de café's te horen.

Hendrien is de trouwe huishoudster van Peer vaan den Muggenheuvel tot den Bobberd. Ze onderhoudt de ambtswoning van de Burgervaojer. Haar dagen zijn gevuld met 'sokken stoppen, èrrepels schillen en kiepe voejere'.

Maar in de schrikkeljaren heeft ze een dagje over. Op deze extra dag gaat ze mee naar Oeteldonk en prijkt ze trots aan de arm van Peer. Die ene dag dat ze erbij mag zijn zal heel Oeteldonk het weten!

Het Kwèkfestijn van 1989 blijkt achteraf zeer succesvol. Tijdens deze editie worden maar liefst vier Oeteldonkse klassiekers geboren. ‘Zeg hedde gij?', 'Ik Zing Veur Jou', 'Anoesjka' en 'de Hendjes’ worden tijdens deze memorabele avond voor het eerst ten gehore gebracht. Nog altijd worden ze door jong en oud uit volle borst meegezongen.

Oeteldonk blijft zich vernieuwen. Bijvoorbeeld met de terugkerende jaarthema's op de jaaremblemen. Een schot in de roos. Het eerste motto is ‘Oeteldonker met Hart en Ziel'. Sindsdien kent Oeteldonk ieder jaar een nieuw jaarthema. Het thema speelt tijdens carnaval onder andere een rol bij de humor en de gein tijdens de vele optochten.

Van 6 tot 17 november 2003 wordt het 121-jarig bestaan van Oeteldonk groots gevierd, onder andere op de Parade in een tijdelijk operagebouw met schaauwbakke (balkons). Naast een ware opera La Madeira en een receptie is een reünie van de OC, een 55-plus avond en een jeugdmusical en zijn er gekostumeerde bals en diverse wijkevenementen. Er verschijnt een boek, er komt een nieuwe vaandel en er worden herinneringsplaquettes geplaatst op historische plaatsen. 

Ter ere van dit jubileum schrijft Ad Siemons het nummer ‘Ooit’. Dit lied is inmiddels uitgegroeid tot een klassieker met een bijzondere betekenis voor vele Oeteldonkers.

Met het oog op de magische datum 11-11-2011, wordt in 2010 voor het eerst d'n Elfde van d;n Elfde op grootse wijze gevierd. Die dag wordt de opening van het Carnavalsseizoen omarmd door heel veel Oeteldonkers. Inmiddels is de viering van 11-11 niet meer weg te denken. Deze traditie staat als een huis. Elk jaar weer een heerlijk, warm en drukbezocht voorproefje van het ‘feest der feesten’. 

In 2018 kondigde Prins Amadeiro XXV zijn abdicatie aan: het is de laatste keer dat hij Oeteldonk bezoekt. Maar gelukkig leeft de Dynastie der Amadeiro’s altijd voort! In 2019 bezoekt zijn opvolger, Prins Amadeiro XXVI, met zijn trouwe Adjudant Hertog Le Blanc du Nicolaï zijn Pronkjuweel. De Oeteldonkers sluiten hem meteen in hun harten!

Vanwege de heersende pandemie wordt in 2021 besloten om Carnaval niet te laten plaatsvinden. Er is veel hoop, maar vanwege de coronamaatregelen is het niet mogelijk om het feest op een verantwoorde en veilige manier te organiseren. OC TV brengt Oeteldonk bij de Oeteldonkers thuis, met onder andere een digitale aankomst van de Hoogheid, de onthulling van Knillis en een aantal talkshows. 

Na een carnaval die door Corona noodgedwongen thuis en online werd gevierd, ontwaakt Oeteldonk in 2022 uit een (te) lange winterslaap. Helaas is nog niet alles mogelijk, maar gelukkig wel véél meer dan het jaar ervoor! Prins Amadeiro XXVI komt op een bomvolle Mèrt aan per speciaal busvervoer . Hij wordt verwelkomd door duizenden uitzinnige Oeteldonkers die in de stralende zon voor het Zomerpaleis staan te wachten. Dit jaar blijft Knillis nog binnen in de Orangerie en ontbreekt bijvoorbeeld de Grote Optocht. Maar wat geweldig: we mogen weer!

Vanaf 2023 is alles weer "normaal", voor zover je daar in Oeteldonk van kunt spreken. De Grote Optocht trekt weer door de straten en de Prins wordt weer ontvangen op zijn vertrouwde Oeteldonk Centraol.

Oeteldonk maakt zich op voor een grootste jubileumviering van 1 tot 5 oktober 2025, onder het motto "terug naor ut durp". Oeteldonk bestaat dit jaar namelijk 11 x 11 + 11 + 11 jaar!

En dit jaar is extra feestelijk, omdat we op 2 maart 2025 Z.K.H. Prins Amadeiro XXVII, de jongste telg van de Dynastie der Amadeiro's, hebben mogen verwelkomen. De ontvangst op Oeteldonk Centraol was zonovergoten en er vloeiden de nodige tranen van blijdschap en ontroering. De nieuwe Prins werd door vele duizenden uitzinnige Oeteldonkers toegezwaaid en toegejuicht. Samen met Zijn Adjudant, Graaf van Schie, Marquis du Haut-Ouest, werd Zijne Koninklijke Hoogheid vervolgens welkom geheten door vele Oeteldonkers die in de straten stonden te wachten om een glimp op te vangen van hun nieuwe Prins.